Al bijna 200 jaar verbindt de trein Europa. In die periode is veel bereikt, maar tegelijkertijd wordt de potentie van de trein nog steeds bij lange na niet ten volle benut. Dit ziet ook de Europese Commissie en mede daarom heeft zij 2021 uitgeroepen tot het European Year of Rail.
Daarbij is de keuze voor het jaar 2021 geen toevallige: niet alleen is het een jubileumjaar voor verschillende belangrijke internationale vervoerders en spoortrajecten, het is ook het eerste jaar dat het Vierde Spoorwegpakket in de hele Unie van kracht is. Dit pakket van maatregelen stimuleert innovatie en concurrentie op het Europese spoor, om zo een stap dichter te komen bij één Europese spoorruimte en te zorgen voor een nog aantrekkelijker aanbod voor de reiziger. Met het European Year of Rail wil de Europese Unie (EU) de trein promoten als milieubewust, innovatief en veilig vervoersmiddel. Het initiatief sluit naadloos aan bij de Green Deal en de ambities voor een digitaal en groen herstel van de coronacrisis. Een treinreis leidt tot een gemiddeld zeven keer lagere CO2-uitstoot dan een vliegreis1. Op kortere afstanden kan dit zelfs oplopen tot tien keer minder uitstoot. Ook in vergelijking met de auto vallen besparingen te behalen in deze orde van grootte. Naast minder CO2-uitstoot zorgt de overstap naar de trein voor goederen- en personenvervoer bovendien voor minder files op de weg.
Afgezien van deze maatschappelijk voordelen is de trein natuurlijk doorgaans ook een heel aantrekkelijk vervoersmiddel, waarmee je als reiziger comfortabel naar hartje stad reist. Desondanks weten reizigers de trein toch nog onvoldoende te vinden. Aandacht voor de trein als aantrekkelijk en duurzaam alternatief voor de auto en het vliegtuig kan helpen dit te veranderen.
Er is echter meer dan alleen bewustwording nodig om het potentieel van treinvervoer maximaal te benutten. Het Europese spoornetwerk is nog niet klaar voor het grootschalige spoorgebruik, zoals beoogd in de Green Deal en de klimaatakkoorden van Parijs. Nationale belangen, verschillen in systemen en soms gebrekkige dienstverlening blijven belangrijke hindernissen voor een efficiënt Europees spoornetwerk. Dit geldt niet alleen voor reizen op langere afstanden, maar ook voor grensoverschrijdende regionale verbindingen.
Maar waar te beginnen met deze grote opgave? Het is enerzijds belangrijk om relatief snel resultaten te boeken, maar anderzijds moet gewerkt worden aan de verbeteringen die grotere investeringen in tijd en middelen vragen. Wij ondersteunen een groot aantal Nederlandse opdrachtgevers in het vormgeven en realiseren van grensoverschrijdende spoorambities. Vanuit onze ervaring hebben we in het paper 'Naar een European Year of Rail met impact' (pdf, 1 MB) drie thema’s benoemd die vanuit Nederlands perspectief centraal zouden moeten staan binnen het European Year of Rail: (1) vaart in de verbetering van het air-rail aanbod, (2) realisatie van een pan-Europese oplossing voor het gemakkelijker boeken van internationale treintickets en (3) harmonisatie van systemen ten behoeve van regionaal grensoverschrijdende treindiensten.