Servitization is wereldwijd in opkomst. De mate waarin ervan gebruik gemaakt wordt is echter per branche verschillend. Hoewel servitization in verschillende sectoren al op grote schaal wordt toegepast, zien we de gezondheidszorg op dat gebied nog achterblijven. Masterstudenten van de Rotterdam School of Management (Erasmus Universiteit Rotterdam) onderzochten de knelpunten, voordelen en succesfactoren van het toepassen van servitization voor OEM's in de gezondheidszorg en ziekenhuizen. Dit deden zij in opdracht van de internationale vendor finance organisatie DLL en managementadviesbureau Berenschot. Hun bevindingen zijn gebundeld in een rapport dat vandaag wordt uitgebracht.
Wat is servitization?
Servitization komt erop neer dat er een verschuiving plaatsvindt van het fabriceren en verkopen van producten naar het leveren en verkopen van diensten, of van een combinatie van producten, diensten en soms ook verbruiksgoederen. Met servitization wordt ingespeeld op veranderingen in de marktbehoefte, die we zien verschuiven van het in bezit willen hebben van apparatuur naar het direct willen kunnen gebruiken van die apparatuur wanneer dat nodig is.
Fabian Nullmeier, consultant Operational Excellence bij Berenschot en PhD Servitization legt uit: “De wereldwijde behoefte aan dienstverlening is in de afgelopen twintig jaar met 30 procent gegroeid ten opzichte van het bruto binnenlands product. Ondertussen verandert ook de aard van die dienstverlening. Over het algemeen neemt het aantal mensen dat conventionele producten en diensten koopt af. In plaats daarvan neemt de vraag naar de resultaten van deze producten en diensten juist toe. Mensen willen niet meer alleen een ‘auto kopen’, maar richten zich op de ‘mobiliteit’ die de auto ze oplevert. In plaats van ‘een woonverzekering af te sluiten’, kopen mensen liever ‘een veilig gevoel’. We zien steeds vaker dat mensen bepaalde apparatuur graag direct en gemakkelijk willen kunnen gebruiken, maar er niet verantwoordelijk voor willen zijn als eigenaar."
Het concept servitization is al met succes geïmplementeerd in verschillende branches, zoals in de automobielindustrie, machine-en installatiebeheer en de entertainmentbranche. De positieve effecten ervan zien we onder andere terug in een daling van de ‘total cost of ownership’ en een toegenomen efficiëntie in de betreffende sectoren. Door diverse Original Equipment Manufacturers zijn al op servitization gebaseerde oplossingen aangedragen voor de gezondheidszorg. Een aantal gezondheidszorgspecifieke factoren zorgt er echter voor dat er in die branche tot nu toe nog weinig gebruik van wordt gemaakt. In dit onderzoek werd gepoogd de belangrijkste voordelen en knelpunten voor OEM's en ziekenhuizen in kaart te brengen die verband houden met het toepassen van servitization. Door duidelijk te krijgen wat deze voordelen en knelpunten zijn, kan de integratie van servitization in de zorgsector worden bespoedigd.
We zien steeds vaker dat mensen bepaalde apparatuur graag direct en gemakkelijk willen kunnen gebruiken, maar er niet verantwoordelijk voor willen zijn als eigenaar.
Gezondheidszorg en servitization
Als gevolg van de toenemende druk op de marges en de snel stijgende kosten, moeten OEM's en ziekenhuizen aan de slag met hun bedrijfsmodellen en aankoopbeleid. Dit feit werd recentelijk nog extra belicht door de COVID-19-pandemie. Benno Dijkers, New Business Development Manager Healthcare bij DLL zegt: "Momenteel hebben efficiëntie, flexibiliteit en kostenreductie de hoogste prioriteit voor de gezondheidszorg. Deze sector verschilt uiteraard wezenlijk van andere branches. Toch zie ik kansen met betrekking tot dit concept, voor alle betrokken partijen. Te denken valt aan het differentiëren van het productaanbod en een toename van inkomsten op lange termijn voor fabrikanten. Voor zorgaanbieders zou het bijvoorbeeld kunnen resulteren in meer flexibiliteit en in mogelijkheden tot het overdragen van de risico’s en verantwoordelijkheid op het gebied van storingen in apparatuur."
Voor de zorgsector betekent servitization dat behandelingen met kapitaalintensieve medische apparatuur kunnen worden aangeschaft als dienst (waarbij per keer betaald wordt), in plaats van de aanschaf van die apparatuur als product. Fabrikanten van apparatuur zullen in dit kader gaan werken met een nieuw bedrijfsmodel. Voor zorgaanbieders heeft servitization het voordeel dat ze gebruik kunnen maken van de apparatuur zonder dat ze er eigenaar van zijn. De lasten en verantwoordelijkheden als eigenaar hoeven zij dus niet te dragen.
Meer informatie over de knelpunten, voordelen en succesfactoren met betrekking tot de toepassing van servitization voor de zorgsector is te vinden het Engelstalige rapport 'Servitization in the Healthcare Sector' dat hierover is opgesteld.
Op 14 januari 2021 is een correctie doorgevoerd betreft de referentie naar het Praetimus - Servitization Maturity model (2012) welk in het rapport is gebruikt.
