Ieder jaar kiezen de Gedeputeerde Staten (GS) van Utrecht een onderwerp van onderzoek naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van het gevoerde bestuur, in het kader van artikel 217a van de Provinciewet. In het GS-onderzoek van 2018 wilde de provincie inzicht krijgen in typen beleids- en maatschappelijk opgaven. Daarom werd Berenschot gevraagd een model te ontwikkelen voor de analyse van complexe opgaven en een bijpassend handelingsperspectief te formuleren. Tevens diende het begrip ‘transitie’ duidelijk gepositioneerd te worden.
Toetsing in workshops
Om tot een analysemodel ontwikkelde Berenschot eerst op basis van literatuuronderzoek een eerste concept model. Dit concept is in twee workshops van twee uur toegepast op twee cases:
- Het vraagstuk rond energietransitie in de provincie;
- Het vraagstuk rond mobiliteit en bereikbaarheid van U Ned (regio Utrecht).
Na overleg met de klankbordgroep hebben we het analysemodel definitief gemaakt. Het model kent vijf stappen, die gezamenlijk leiden tot formulering van de opgave en het handelingsperspectief en tot evaluatie en leren. Ook werd een outline voor een bijbehorend essay opgeleverd.
Adaptieve strategie
Kernaanbeveling is dat de provincie nog meer gaat handelen vanuit het besef dat bij verschillende soorten opgaven verschillende soorten handelingsperspectieven passen. Dit vereist een adaptieve strategie bij de sturing op dit type opgaven. Het analysemodel kan helpen de bijdrage van de provincie aan de grote opgaven verder te optimaliseren én medewerkers hier verder in te equiperen.
Achtergrond: provincies in transitie
Veel van de grote opgaven waar de provincie op wil sturen, spelen zich af in een dynamiek die niet goed te doorgronden is én waarbij vele actoren willen en kunnen sturen op de opgaven. Zulke opgaven eisen een totaal ander handelingsperspectief dan opgaven in een dynamiek die de provincie geheel kan doorgronden en waar de provincie ook volledig over gaat. Tussen deze twee uitersten zijn er gradaties met elk weer een eigen handelingsperspectief.
