Focus hét sleutelwoord voor de maakindustrie

Aan tafel zaten vertegenwoordigers van doorgewinterde maakbedrijven als IHC en JBT Marel, maar ook van de scale-up Gravaa. Ze kwamen alle tot dezelfde conclusie: focus is hét sleutelwoord voor de maakindustrie. Dat voelt misschien niet als wendbaar, maar dat is het wel. Het gaat erom de stip op de horizon gelijk te houden en het pad erheen te flexibiliseren. Focus houden, je niet laten afleiden is essentieel – met alle risico’s van dien.

Aan tafel werd daarover met durf gesproken. Neem Gertjan van Ginderen van Gravaa, een scale-up die een technologie ontwikkelt waarmee wielrenners via een knopje op het stuur de bandenspanning kunnen aanpassen. Hij heeft meerdere aanbiedingen voor toepassing op motoren gehad om ook voor dat segment zijn vinding te ontwikkelen, maar gaat daar niet op in. Want, zo zegt hij, daar heeft hij geen tijd en geen geld voor. Hij moet zich echt focussen op de fiets en gravel bikes. Dat wil hij groot maken. En pas als dat lukt en hij voldoende financiële armslag heeft, kijken naar motoren.

Ook JBT Marel, dat vleesverwerkingsmachines bouwt, worden steeds beter in focussen, in hun geval op machines voor de verwerking van uitsluitend runderen en varkens. En daar zijn ze dan heel goed in, met een volledig geautomatiseerd verwerkingsproces. En IHC, van oorsprong een scheepsbouwer, is deels teruggeïntegreerd in de keten en verzorgt nu ook equipment voor op de schepen en de hele systeemintegratie daarvan. Als je jezelf zo verandert – ze hebben een aantal werven gesloten, interessant werk in Nederland gehouden en aangesloten op de markt – en dan in de zwarte cijfers weet te komen, is heel knap.

Tijdens de talkshow van de DISCA werd ook een voting app ingezet om de mening van de aanwezigen te peilen. Meer dan 50 procent onderschreef de conclusie aan tafel: de stip blijft gelijk, maar ons pad verandert tijdelijk vanwege schaarste aan resources, geopolitieke onzekerheden, hogere exporttarieven, etc. Dat er veel aan de gang is in de wereld, wordt gestaafd door de uitkomsten van het Berenschot Strategie Trendsrapport. Grote bedrijven gaan dichter op de markt zitten, overal zijn resourcetekorten een issue. Iedereen zet in op strategische flexibiliteit, versterken van de eigen kerncompetenties en diversifiëring van de toeleveringsketens. Ze openen kleine vestigingen in de VS, India of Vietnam, die uit te breiden zijn op het moment dat de exporttarieven te hoog worden.

Voor de bedrijven aan de talkshowtafel geldt hetzelfde: ook zij worden steeds flexibeler en praten alle drie heel veel met de klant. JBT Marel bijvoorbeeld over wat er extra nodig is, hoe het beter, sneller of goedkoper kan. Tevens betrekken ze hun belangrijkste klanten bij innovatie. Gravaa doet veel met strategische partnerships en heeft op dat vlak harde lessen geleerd: één partner bleek niet geschikt, waardoor ze voor de productie van wielen op zoek moeten naar een andere partij. Marel ziet dat de digitalisering en automatisering van de eigen productieprocessen weliswaar goedkoper en sneller is – een voordeel gezien de beperkte human resources – maar ook impact heeft op hun mensen en klanten. Forse slagers met grote handen worden vervangen

door mensen die machines bedienen. Deze processen richt JBT Marel in in coproductie met de klant.

De menskant is op meer manieren essentieel: als je richting hebt bepaald, hoe neem je je mensen dan mee, zodat verandering wordt gedragen en deze beklijft? Als je zoals IHC een andere koers kiest, zul je ook de juiste leiders moeten benoemen. En goed praten met en luisteren met werknemers, inspelen op hun zorgen, hun ideeën meenemen. Bij alle drie bedrijven aan tafel was samenwerken over silo’s en functies heen heel belangrijk. Zelfs bij een kleine organisatie als Gravaa waar zestien mensen werken. Zo’n engineer wil blijven doorontwikkelen tot er een topproduct ligt, maar op een gegeven moment moet er ook geproduceerd worden. Dat goed op elkaar afstemmen en samen goede keuzes maken, is best een lastige.

Vanuit Berenschot helpen we maakbedrijven hun toekomstvisie te koppelen aan wendbare sturing. Met analyses, workshops en cocreatie vertalen we actuele trends naar concrete keuzes op positionering, supply chain en marktaanpak. Zo ontstaat een strategie die vandaag werkt en ook morgen relevant is. Een wendbare workforce is daarbij onmisbaar. Dat vergt personeelsplanning om aan de juiste mensen te komen óf af te schalen als het slechter gaat. En door digitalisering van processen en het inrichten van innovatieroadmaps helpen we ondernemers oog te houden voor de toekomst.

Chapeau voor John en Mireille van Ginkel om zo’n mooi palet aan deelnemers bij elkaar te brengen. De DISCA laat zien hoe krachtig samenwerking en innovatie in de maakindustrie zijn. Zelf vond ik het weer een voorrecht om ondernemers te ontmoeten die met durf, focus en vasthoudendheid kansen pakken en risico nemen. Dat is sowieso kenmerkend voor ondernemers, maar bij deze drie aan tafel sprong dat er echt uit. En het was ook te beluisteren bij de uitreiking van de DISCA-awards later op de avond: ondernemen, durf, dicht bij de klant. Je kunt er allerlei theoretische verhandelingen over hebben, maar hier wordt het gewoon gedaan.