“Dat kun jij wél!”, hoor ik Mitchell zeggen terwijl hij nog twee extra gewichten op de stang schuift. We zijn aan het bankdrukken en ik kijk benauwd naar boven. Beelden van een verpletterde borstkas onder een neergeplofte halter dringen zich bij me op, maar hij zal het wel weten. Sinds enkele jaren train ik wekelijks met Mitchell, een topsporter, die honderden oefeningen uit zijn hoofd kent. We doen dan een uur volle bak, wat er in de praktijk op neerkomt dat ik na tien minuten buiten adem ben en de rest van de tijd mijn leven als een film voorbij zie komen.
“Dat kun jij wél!”, hoor ik Mitchell zeggen terwijl hij nog twee extra gewichten op de stang schuift. We zijn aan het bankdrukken en ik kijk benauwd naar boven. Beelden van een verpletterde borstkas onder een neergeplofte halter dringen zich bij me op, maar hij zal het wel weten. Sinds enkele jaren train ik wekelijks met Mitchell, een topsporter, die honderden oefeningen uit zijn hoofd kent. We doen dan een uur volle bak, wat er in de praktijk op neerkomt dat ik na tien minuten buiten adem ben en de rest van de tijd mijn leven als een film voorbij zie komen.
Toch ga ik ermee door. Vrijwel elke serieuze business school heeft sport hoog in het vaandel staan en predikt de gedachte van een gezonde geest in een gezond lichaam. Ook ik ben aanhanger van die filosofie en daarom blijven sporten, zij het op een bescheidener niveau.
Weet u wat misschien wel de meest onderschatte eigenschap van succesvolle leiders is? Fysieke fitheid. Barack Obama, die na zeven jaar in het Witte Huis fitter was dan ooit dankzij de roeimachine in de kelder. Van oud-premier Dries van Agt is bekend dat hij dankzij zijn uithoudingsvermogen vaak zijn zin kreeg in nachtelijke vergaderingen, omdat zijn gesprekspartners bij het krieken van de dag uitgeput in hun stoel hingen. Jeroen van der Veer, voormalig CEO van Shell, heeft tijdens zijn zittingstermijn een Elfstedentocht gereden. Mijn voormalig klasgenoot Eugène Willemse, CEO International Beverages bij PepsiCo, begint de dag steevast op de loopband. Elke dag. En zo zijn er vele voorbeelden van bekende en minder bekende leiders die sport als vast onderdeel in hun routine hebben opgenomen. En de discipline hebben dit consequent vol te houden. Een mooi voorbeeld van iemand met een ijzeren regime was Winston Churchill. Zijn dagindeling van ontbijt tot bureauwerkzaamheden ruim na middernacht is vermaard en dit heeft hij tot op zeer hoge leeftijd volgehouden. Zelf geloof ik het meest in de combinatie van fysiek trainen én een duidelijke structuur qua werkzaamheden in de week.
Onlangs mocht ik een sessie bijwonen van Alain Goudsmet, mental coach van het Belgische nationale dameshockeyteam. Dat fysieke fitheid ook je mentale kracht versterkt, is bekend. Maar er zijn veel meer lessen te trekken uit topsport die relevant zijn voor leiderschap. Ik noem er een paar:
- Er moet een balans zijn tussen het mentale, het fysieke en het emotionele. Op het zwakste onderdeel ben je het meest kwetsbaar, dus is het zaak alles goed te onderhouden. Denk aan topschaatster Jutta Leerdam die deze winter worstelde met fysiek ongemak (haar enkel), wat direct een wissel trok op het mentale vlak.
- Energie is als een bankrekening: je kunt niet continu meer opnemen dan je stort. Anders gezegd: herstel is net zo belangrijk als produceren, dus jezelf op tijd rust gunnen, voldoende slapen en ontspanning zoeken om de batterij op te laden horen ook bij succesvol leiderschap.
- Trim the tree: we zijn geneigd onszelf overvol te plannen en veel commitment aan te gaan. Hierbij gebruik ik de metafoor van de kledingkast: een nieuw shirt erbij betekent een oude weggooien. In organisaties starten we vaak veel meer initiatieven dan we afronden, waarbij zaken ‘uitdoven’, voortsudderen of ongewenst tijd blijven vragen.
- Groei vindt plaats buiten de comfort zone. Het mag best schuren en in sport is pijn een indicator en niet altijd reden om te stoppen. Ook in leiderschap zitten ongemakkelijke situaties; dit hoort erbij en daar leren we het meest van.
- De stoïcijnse mindset: toen Mark Tuitert in 2010 olympisch goud won op de 1.500 meter schaatsen dacht hij niet aan winnen, maar aan Epictetus en Seneca. Al twintig jaar gebruikt hij de principes van stoïcijnse filosofen om de immense druk van topsport en de grote uitdagingen in zijn privéleven het hoofd te bieden.
Een inspirerende gedachte is wat Alain Goudsmet de ‘championship mindset’ noemt: hoe denken mensen die de absolute top in sport halen? Enkele kenmerken staan hierboven, daarnaast noemt hij positieve ontevredenheid (het kan altijd beter), verslaafd aan vooruitgang én een ‘challenger mindset’. Dit laatste betekent zoveel als ‘denk als een uitdager’ in tegenstelling tot gearriveerd gedrag vertonen. In het adviesvak groeien we op met de gedachte dat de teller elke dag weer op nul staat en er weer een nieuwe uitdaging op ons wacht. Zelfgenoegzaamheid past daar niet bij.
Het voorjaar komt eraan. Een sterk lichaam helpt een sterke mindset en geest. Ik plan elke week mijn trainingsmomenten op vaste tijdstippen. Een stoïcijnse focus en discipline blijft een uitdaging; de zomer is fijner dan de winter (het is vroeger licht, betere temperaturen). Maar investeren in de gezondheid is voor elke serieuze leider een must.
Hans van der Molen is directievoorzitter van Berenschot Groep en heeft ruim 35 jaar ervaring als adviseur, directeur en toezichthouder. In deze blogs bespreekt hij verschillende aspecten van leiderschap, geïllustreerd met praktijkvoorbeelden uit zijn persoonlijke ervaring.