In gesprek met interim-manager Hans Valkenburg | Berenschot cases

 “Ik ben niet iemand van een rapport neerleggen en loslaten. Ik neem verantwoordelijkheid, omdat ik het belangrijk vind dat mensen er iets mee kunnen én doen.” De Universiteit Utrecht (UU) gunde hem de interim-opdracht vanwege zijn brede kennis en ervaring met het onderwijs in de volle breedte. Sinds 2024 werkt hij samen met Berenschot Interim-management.

Sinds januari 2025 ondersteunt Valkenburg het college van bestuur van de UU in het kader van bezuinigingen op met name de ondersteunende diensten. “Een kwestie die in het hele hoger onderwijs speelt, nu de maatschappelijk wind gedraaid is. Vroeger stond wetenschappelijk onderwijs nooit ter discussie, nu ligt het onder vuur en worden subsidies gekort. Dat leidt onvermijdelijk tot bezuinigingen. We zitten momenteel midden in dat proces.”

- Hans Valkenburg, interim-manager

Gezien het korte tijdsbestek van vier maanden waarin Valkenburg een bezuinigingsvoorstel moest opleveren, koos hij voor een bottom-up aanpak. “Er was geen tijd voor uitgebreid datagedreven onderzoek of benchmarking om te zien waar het knelt. Los daarvan geloof ik in bottom-up: de organisatie zelf weet het beste waar het beter kan.” Valkenburg adviseert de UU niet alleen over de benodigde bezuinigingen, hij is ook betrokken bij de implementatie van zijn advies en aanspreekbaar op de resultaten.

Gevraagd naar de uitdaging in deze opdracht, zegt hij: “In het hoger en wetenschappelijk onderwijs kon tot voor kort alles. Dus moet je mensen meenemen in hoe het efficiënter en beter kan. Slim bezuinigen, niet kaasschaven, maar zaken anders of niet meer doen en zo ruimte creëren qua budget, mensen en in hoofden van mensen om verbeteringen door te voeren. Hun laten inzien dat dat mogelijk is, die positief-constructieve lijn te pakken zien te krijgen.” De opdracht loopt nog tot eind dit jaar.

Intussen is Valkenburg bijna twintig jaar actief als interim-professional. Hij deelt graag de lessen die hij in die tijd leerde. “Het is belangrijk om met de mensen in de organisatie samen iets te ontwikkelen, het heeft geen zin om van buitenaf te gaan sleutelen aan de organisatie. Vandaar mijn voorkeur voor de bottom-up aanpak. Dus vooral niet vanachter je bureau een oplossing proberen te vinden voor een hele specifieke organisatie.” 

Zijn tweede advies luidt: kijk naar de context. “Er bestaat geen format voor verandering, elke context vraagt om een specifieke toepassing, dus zit het succes in toegepast op de situatie een oplossing weten te genereren. Ga verder vooral gewoon aan de slag en blijf het eerlijke gesprek voeren, ook op bestuurlijk niveau. Zeg wat je ziet, blijf je verwonderen. In een organisatie bestaat soms angst om stappen te zetten, dus begin iets en ga bouwen. Geen eindeloze analyses, want dan komt er niets van terecht, ga op reis.”

Uit ervaring weet hij hoe lastig het kan zijn om op boardroomniveau het eerlijke gesprek te voeren. “Toen ik in Angola bij een vluchtelingenprogramma werkte, ontdekte ik een tekort van 1 miljoen op een begroting van 3,2 miljoen. Ik was toen net 30, expat in een andere cultuur, maar heb het toch aangekaart. Dat werd me niet in dank afgenomen. Het was een stressvolle tijd, ook al bleek ik na analyse gelijk te hebben. Het was mijn zwaarste beslissing ooit, want het ging over noodhulp en mensenlevens. Programma’s werden gestopt.”

Tegenwoordig ziet Valkenburg dankzij zijn ervaring minder op tegen het doen van onaangename mededelingen. “Ik zeg dan bijvoorbeeld: ‘Ik ga iets geks zeggen, misschien zit ik ernaast, maar dit of dat is voor mijn gevoel niet oké.’ Doorgaans volgt dan eerst een boze reactie – ‘we willen je voor een analyse maar niet voor dit’. Maar na die eerste reactie blijkt het gesprek enorm waardevol te zijn. In the end komt het erop neer: kun je op alle niveaus het gesprek voeren, durf je de dingen te benoemen waar het om gaat. Dat is leiderschap.”

Daarnaast neem je als interim-professional altijd jezelf mee, stelt Valkenburg. “Je bent wie je bent, sommige dingen kun je goed, andere niet, van het ene word je boos, van het andere niet. Als je je bewust bent van jezelf, en daarmee kunt spelen, dan ben je geschikt als veranderaar of een echte leider. Want dan hoef je niet terug te vallen op blauwe analyses of rode stoerdoenerij, oplossingen die niet werken. Zelf kwetsbaar durven zijn, fouten durven maken en erkennen. Je kunt hele heftige beslissingen nemen, als je het maar doet met huid en haar, vol overtuiging.”