AI bij Mijzo | Berenschot cases

Het is een thema dat continu in het nieuws is: hoe houden we in de toekomst zorg toegankelijk, betaalbaar en van voldoende kwaliteit? Demografische ontwikkelingen stellen zorgorganisaties voor flinke uitdagingen. Enerzijds leven mensen langer en neemt het zorgintensieve deel van de bevolking toe. Anderzijds is de beschikbaarheid van goed gekwalificeerde medewerkers nu al krap en wordt het in de toekomst alleen maar krapper. Mijzo onderzoekt en stimuleert daarom de ontwikkeling en inzet van zorgtechnologie, ICT en sociale innovaties. Op die manier wil Mijzo de toenemende vraag naar zorg (gedeeltelijk) voorkomen, uitstellen en beschikbaar houden voor mensen die het echt nodig hebben.
Daarnaast laat het arbeidsmarkttekort zich zo minder voelen, omdat je met minder medewerkers meer mensen kunt ondersteunen.

“Wij verwachten dat ouderen, met behulp van technologie en andere innovaties, langer zelfstandig kunnen blijven wonen en hun bewegingsvrijheid kunnen vergroten”, zegt Thijs. Naast cliënten wil Mijzo juist ook zorgmedewerkers ontzorgen en efficiënter laten werken, bijvoorbeeld door het verminderen van administratieve lasten. Verder beoogt Mijzo met de technologie naasten te ondersteunen die een steeds grotere rol gaan spelen in het leveren en betaalbaar houden van de zorg.”

“We draaien er niet omheen”, zegt Thijs, “en zeggen aan de voorkant dat we bij Mijzo werken met zorgtechnologie. Als iemand bij ons komt wonen, krijgt hij of zij daarmee te maken. In enkele gevallen geven mensen dan aan dat ze dat niet willen. Dan komen we samen met de cliënt tot het besluit dat wij in dit geval niet de juiste omgeving bieden.”

De keus voor het onderzoeken van en investeren in zorgtechnologie hangt samen met drie factoren. Ten eerste de kwaliteit die Mijzo wil leveren. Technologie biedt mogelijkheden om zorg van voldoende kwaliteit en meer op maat te leveren. Ten tweede de bekostiging van die zorg, zeker op de langere termijn. De vergrijzing en de steeds complexer wordende zorg leidt tot uitdagingen die Mijzo zonder zorgtechnologie niet aankan. En ten derde speelt krapte op de arbeidsmarkt een rol. “De grafieken laten zien dat in zeg 2040 circa 50% meer zorg nodig is, die door 30% minder mensen geleverd moet worden. Dat is de ongemakkelijke waarheid van dit moment.”

Als zorgorganisatie is Mijzo geen technologieontwikkelaar maar feitelijk een aanjager en volger in die markt. Om daarin dan toch keuzes te maken, heeft Mijzo kaders opgesteld voor verantwoord gebruik van technologie zoals AI-tools. Die omvatten basisregels zoals geen persoonsgegevens delen en geen medische vragen stellen. Wanneer een interessante technologie opkomt, experimenteert Mijzo daarmee in een afgeschermde, beheerde omgeving. Op die manier worden er nooit onverantwoorde risico’s genomen. Bij de experimenten werkt Mijzo samen met verschillende partijen en kennisinstellingen. Een belangrijk samenwerkingsverband is MindLabs in Tilburg, een ecosysteem van kennisinstellingen, techpartijen en zorginstellingen op het gebied van AI.

Voorbeelden van experimenten zijn de AI-inzet voor spraakgestuurd rapporteren en het maken van verslagen in cliëntendossiers, en de in onderzoek zijnde virtual human companions die zorgvragen van (toekomstige) cliënten snel kunnen beantwoorden. Dit zou in de toekomst onder meer kunnen helpen bij vragen rond het gebruik van (medische) hulpmiddelen. Ook wordt gekeken of AI en beeldherkenning kunnen worden ingezet om valrisico’s bij cliënten te voorspellen en gedragsveranderingen waar te nemen, en worden experimenten vormgegeven met deuraansturing via gezichtsherkenning.

Hierbij spelen ook regels rond privacy een rol. Dat geldt al voor het toegang geven tot cliëntendossiers voor administratieve taken en zeker ook voor sensoren en camera’s die continu aan staan om gedrag van de individuele cliënt te analyseren en voorspellingen te kunnen doen.

Bij het gebruik van technologie in de zorg is het belangrijk om medewerkers, cliënten en naasten goed te informeren en toestemming te vragen. Dit vereist tijd, ruimte en rust om de technologie goed uit te leggen en de voordelen ervan te laten zien. Mijzo doet dit altijd in een gesprek, niet door het op afstand invullen van een formulier. Thijs: “De vaardigheden van cliënten verschillen, waardoor het gesprek over technologie wisselend verloopt.”
Met name het gesprek over de reden voor inzet van de technologie, wat wordt beoogd, is spannend. Het aan- of uitzetten van technologie kan consequenties hebben. “Naast technologie die wij per definitie inzetten, zoals zorgdomotica, zijn er ook veel technologieën en hulpmiddelen beschikbaar die we op basis van specifieke zorgvragen kunnen inzetten, op individueel niveau”, aldus Thijs. “De zorgvraag vormt dan ons uitgangspunt en we bekijken welke technologie zelfredzaamheid van de cliënt kan bevorderen of kan helpen de hoeveelheid gevraagde professionele zorg te beperken.” Zijn ervaring is dat de cliënt vaak over een drempel heen stapt wanneer goed wordt uitgelegd hoe een en ander in zijn werk gaat. “Maar dat gebeurt niet altijd. Als cliënten of naasten moeite blijven houden met de inzet van hulpmiddelen of technologie, geven we aan dat dit een risico voor de cliënt kan opleveren. We blijven daarover in gesprek.”

Een ander onderwerp waarvoor het gesprek noodzakelijk is, is de scherpe keus die Mijzo maakt rond welke zorg door een professional en welke zorg door anderen geleverd wordt. Daarbij spelen ook regionale verschillen. “In dorpskernen, waar mensen elkaar kennen en gewend zijn veel voor elkaar te doen, is dat makkelijker. In de stad, waar buren elkaar vaak minder goed kennen is dat lastiger”, zegt Thijs. Maar ook de mentaliteit is daar anders. “Zelfs familie zegt dan sneller ‘we leveren opa of oma bij jullie af, dan is het verder aan jullie’. Familie en naasten hebben niet door wat zo’n houding doet met medewerkers, die allemaal een groot zorghart hebben.” Daarnaast kan het ook stress en spanningen opleveren wanneer een zorgmedewerker het gesprek moet aangaan over zorgtaken waarvan is afgesproken dat familie en naasten die op zich moeten nemen.

Mijzo werkt aan het leveren van kwalitatief goede zorg, nu en in de toekomst. Daarvoor is het belangrijk samen te werken als client, naasten, vrijwilligers en medewerkers. Dit is noodzakelijk vanwege de groeiende zorgvraag en het tekort aan zorgpersoneel. Mijzo ziet technologie, waaronder zeker ook AI, als een positieve ontwikkeling die op vele terreinen de zorg lucht gaat geven. Dit geldt voor het ondersteunen van zorgprocessen, het efficiënt inzetten van medewerkers, maar ook in direct contact met cliënten en het ondersteunen van familie en naasten bij de met hen afgesproken zorgtaken. De inzet en het gebruik van technologie vraagt echter ook veel ondersteuning. Bij Mijzo richten achttien medewerkers zich specifiek op operationele ondersteuning bij het gebruik van de technologie in het zorgproces.