Het isoleren van woningen is een van de speerpunten in het verminderen van energie- en gasverbruik. De gemeente Nieuwegein heeft begin 2023 een programma opgezet om de woningen in de gemeente te isoleren. Dit programma focust zich vooral op huishoudens in energiearmoede. Zo werd afgelopen september een FIXbrigade gelanceerd voor huurders en zijn op korte termijn subsidies beschikbaar gesteld voor kopers in slecht geïsoleerde woningen. Klimaattalent Nienke van Wees hielp mee om strategisch en praktisch in te spelen op de behoeften van Nieuwegeinse inwoners en zo de isolatieopgave te versnellen.
De gemeente zoekt naar manieren om de energie- en warmtetransitie te versnellen en het isoleren van de woningen is daar een belangrijk onderdeel van. Hoe stimuleer je inwoners om hiermee aan de slag te gaan, en op welke manieren kun je hier als gemeente in ondersteunen? Marjolijn van der Wielen, ingehuurd als programmamanager Duurzaamheid Inwoners is met deze vraagstukken aan de slag gegaan.
Bij deze opgave wordt zij ondersteund door Klimaattalent Nienke van Wees. Zij richt zich specifiek op verduurzaming van de gebouwde omgeving en het bereiken van de inwoners. De vereiste proactieve mentaliteit en hands-on aanpak is haar op het lijf geschreven. “In het ontwikkelprogramma voor klimaattalenten heb ik een training projectmanagement gevolgd. Wat ik daar leer, kan ik meteen in deze opdracht toepassen. Zo zorg ik in de gemeente voor meer sturing bij projecten, maar omgekeerd leidt mijn werk bij de gemeente Nieuwegein ook weer tot praktische ervaring en nieuwe inzichten voor mij.” – vertelt Nienke.
“Er is een integrale aanpak nodig omdat de problematiek van energiearmoede zowel het ruimtelijk als het sociaal domein raakt.”
- Marjolijn van der Wielen, programmamanager Duurzaamheid Inwoners.
Marjolijn focust zich met name op de implementatie van strategie in de uitvoering om dingen snel in beweging te zetten. “Er is een integrale aanpak nodig omdat de problematiek van energiearmoede zowel het ruimtelijk als het sociaal domein raakt. Een deel van de oplossing van energiearmoede zit in verduurzamen, maar je moet ook rekening houden met het sociale aspect: hoe benaderen we mensen?”, verklaart ze. “Daarom trekken we veel op met collega’s van het sociaal domein, zowel beleidsadviseurs als wijkcoördinatoren. Mensen die echt in de buurt zitten waar we bezig zijn. We haken graag aan bij bestaande initiatieven, zo creëer je sneller tractie en draagkracht.”
Mensen mobiliseren blijkt toch ingewikkeld, want het komt overal maar langzaam van de grond. “De vraag is vooral hoe je dat doet. Dat is echt een van de grootste taken: mensen meekrijgen en coördineren zodat je de impact bij de inwoner krijgt ”, ervaart Nienke. Er moeten binnen het programma veel dingen gebeuren en dat vergt duidelijkheid over wie wat doet. “Marjolijn leert mij heel praktisch dat ik ook taken kan delegeren. Dus heel duidelijk communiceren waar de verantwoordelijkheid ligt en wie welke taak heeft. Dat helpt mij heel erg te voorkomen dat bepaalde taken ergens blijven zweven en zo brengen we ook structuur aan binnen het programma.”
Taken verdeeld
Marjolijn, op haar beurt, ziet Nienke als een waardevolle en initiatiefrijke sparringpartner op strategisch gebied. “Verder pakt Nienke ook heel veel taken op in de uitvoering. Van brieven schrijven aan de inwoners en afstemmen van de communicatie tot het regelen van de fotograaf voor een persbericht voor FIXbrigade en op de Dag van de Mantelzorg gaan staan met onze energiecoaches”, zegt ze. “De eerste twee maanden heb ik haar overal mee naartoe genomen, zodat ze een beeld krijgt. En de laatste tijd hebben we steeds meer taken echt verdeeld. Bijvoorbeeld dat Nienke meer kijkt naar de afstemming met samenwerkingspartners en ik de strategische afstemming met onder anderen de provincie doe. Het feit dat Nienke en ik specifiek voor deze opdracht aan de lat staan en hier op kunnen focussen helpt enorm in de versnelling.”
Opschalen en integraler werken
Uitdagingen zijn er nog genoeg. Marjolijn: “De basis hebben we nu neergezet. Als één van de eerste gemeenten hebben we de uitrol van het Nationaal Isolatie Programma uitgerold en we hebben in snel tempo een FIXbrigade gerealiseerd. We zoeken nu naar manieren op te schalen en om verduurzaming integraler aan te pakken. Zo onderzoeken we momenteel ook het energiebesparingspotentieel binnen de gemeentelijke grenzen. “Waar zijn we bezig met aardgasvrije wijken? Kunnen we daar dan heel specifiek iets doen ten aanzien van isoleren? Welke partijen moeten we aanhaken? Op basis van de uitkomsten zou je dan kunnen beslissen waar je nu wat gaat doen in de stad”, schetst Marjolijn.
Context-sensitiviteit geboden
“Context-sensitiviteit is geboden terwijl de gemeente wordt verduurzaamd, anders zou elke gemeente precies hetzelfde programma kunnen uitrollen,” zegt Nienke. Tijdens een deur-tot-deuractie in het kader van verduurzaming is Nienke vooral de sociale cohesie in de buurten van Nieuwegein bijgebleven. “Ze zeiden bijvoorbeeld: ‘Je moet ook even bij die buurvrouw langs gaan, die wil ook heel graag meedoen’. Leuk om de Nieuwegeiner een beetje te leren kennen en hierop in te kunnen spelen”, vertelt ze. Marjolijn toont zich tevreden over de inzet van dit klimaattalent. “Die combinatie van intelligentie en scherpte met die hands-on mentaliteit heb ik als heel plezierig ervaren. Ik zou iedereen een Nienke aanraden!”