Het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA), gesloten op 3 juli 2025, bevat een reeks ambitieuze afspraken om de toegankelijkheid en kwaliteit van zorg te verbeteren. In vergelijking met het IZA ligt de focus nu meer op innovatie, digitalisering en AI.
Niet als doel op zich maar als middel om de werkdruk te verlagen, samenwerking te verbeteren en de zorg toegankelijker te maken. En het blijft niet bij ambities, komende jaren worden concrete stappen gezet .
Een belangrijke afspraak uit het AZWA betreft de inzet van generatieve en diagnostische AI om administratieve taken en diagnostiek te ondersteunen.
Dit gebeurt via twee sporen:
- Het creëren van een vruchtbaar zorgklimaat voor AI, met trainingen, standaarden en strategieën voor veilige adoptie.
- De implementatie van AI-toepassingen zoals spraakgestuurd rapporteren en capaciteitsplanning.
De AZWA-partijen hebben afgesproken om binnen drie maanden, onder regie van VWS, de uitwerking van deze afspraak vast te stellen in een ‘Aanpak AI in de zorg’. Hiermee wordt een veilige, doelmatige en breed gedragen inzet van AI nagestreefd. In dit licht worden onder andere trainingsprogramma’s ontwikkeld voor het versterken van vaardigheden van professionals en worden zelfevaluatietools beschikbaar gesteld, zodat organisaties hun AI-readiness kunnen beoordelen en verbeterpunten kunnen identificeren.
Ook elektronische gegevensuitwisseling krijgt een impuls. De afspraken focussen op het versnellen van de implementatie hiervan in de zorg, met als doel dit de standaard te maken en een solide basis te creëren voor het gezondheidsinformatiestelsel. Dit gebeurt via een landelijke implementatiestrategie die eveneens binnen drie maanden wordt uitgewerkt door VWS, samen met ZN en andere stakeholders. Daarnaast wordt een communicatiestrategie opgezet en duidelijkheid gegeven over de financiële uitgangspunten, inclusief de rol van publieke middelen en zorgverzekeraars. Omdat de afspraak aansluit op bestaande IZA-afspraken, wordt vooral een versnelling gerealiseerd, zonder extra regeldruk. Dit moet leiden tot een betere gegevensuitwisseling en een afname van de administratieve last in de zorg. Met de landelijke implementatiestrategie krijgen zorgorganisaties onder andere helderheid over landelijke afspraken waar alle instellingen aan moeten voldoen.
Daarnaast wordt met het akkoord ingezet op arbeidsbesparende medische technologie. AZWA-partijen willen technologie vraaggestuurd ontwikkelen en opschalen, met meer aandacht voor behoeften vanuit de zorg en patiënten. Het actieplan omvat drie hoofdlijnen:
- Samenwerken aan oplossingen (zoals innovatieplatforms en internationale samenwerking).
- Vraaggestuurde ontwikkeling van medtech (met nauwe betrokkenheid van eindgebruikers).
- Verbeteren van randvoorwaarden (zoals financiering, waardebepaling en ondersteuning van opschaling).
Van organisaties wordt onder andere verwacht dat zij innovaties implementeren die per sector door de AZWA-partijen geselecteerd worden voor verdere opschaling. Bovendien dienen aanbieders en financiers afspraken te maken over ondersteuning, procesaanpassingen en financiering, waarbij contractering wordt ingezet om langetermijnbekostigingsafspraken te maken over het zo doelmatig mogelijk opschalen van technologie.
Het AZWA voorziet verder in de ontwikkeling van één landelijke voorziening voor vragen over digitale zorg. Dit centrale aanspreekpunt zal nauw samenwerken met lokale ondersteuningspunten, zoals bibliotheken en zorgorganisaties, en richt zich op het verminderen van digitale ongelijkheid, het ontlasten van zorgprofessionals en het bevorderen van inclusieve zorg. AZWA-partijen en VWS ontwikkelen samen een business- en implementatieplan om de voorziening vanaf 2025 gecontroleerd uit te bouwen en structureel te verankeren in 2028. Specifieke aandacht gaat uit naar het ondersteunen van mensen met beperkte digitale vaardigheden. De landelijke voorziening voorkomt versnippering van kennis en middelen, verlaagt de administratieve druk en draagt bij aan een toekomstbestendige, efficiënte en toegankelijke zorginfrastructuur. Dit betekent voor organisaties dat zij digitale zorgondersteuning in beginsel niet meer (volledig ) zelf organiseren maar burgers, patiënten, cliënten en/of mantelzorgers kunnen doorverwijzen naar de landelijke voorziening. VWS en ZN stellen een financieringsplan op voor tijdelijke financiering tot en met 2028, en doen samen met de andere AZWA-partijen een voorstel voor structurele financiering van de landelijke voorziening.
Tot slot wordt Thuisarts.nl structureel geborgd als hét centrale platform voor betrouwbare informatie over gezondheid en zorg. Dit platform helpt mensen vragen over zorg te beantwoorden, de weg naar zorg te vinden en samen beslissen in de spreekkamer te ondersteunen. VWS, NHG, FMS, de Patiëntenfederatie en ZN werken samen aan doorontwikkeling, verbreding naar meer zorgdomeinen, en structurele financiering. Daarbij wordt het platform stevig verankerd in de strategie rond digitale patiëntvoorlichting en zelfzorg.
Voor zowel professionals als patiënten worden de voordelen van digitalisering met het AZWA de komende jaren steeds concreter en zichtbaarder. Denk aan AI-oplossingen die verslaglegging en capaciteitsbeheer ondersteunen, een betere elektronische uitwisseling van gegevens, handige tools die de werkdruk helpen verlagen, een centraal punt voor vragen over digitale zorg, en een vertrouwde informatiebron via Thuisarts.nl. Uit de impactanalyse van het AZWA blijkt bovendien dat vooral de inzet van AI en de ontwikkeling en opschaling van medische technologie naar verwachting de grootste bijdrage zullen leveren aan arbeidsbesparing in de zorg. Met deze afspraken benut het AZWA digitalisering als krachtige motor om de zorg te ontlasten, te verbeteren en toekomstbestendig te maken.