Wat betekenen de voorgenomen asielmaatregelen voor de uitvoeringsdiensten?

Gerubriceerd naar uitvoeringsinstantie die hier primair verantwoordelijk voor is, volgen hierna de maatregelen die worden voorgesteld om instroom te beperken, opvang te versoberen en terugkeer te stimuleren. Zo wordt duidelijk voor welke opgaven die diensten de komende jaren voor staan. Niet geheel verrassend is de lijst voor de IND het langst.

• Registratie afdwingen en de behandeling van asielaanvragen opschorten (‘asielbeslisstop’), het recht op opvang zal gedurende de opschorting gedifferentieerd worden beperkt en sterk worden versoberd.
• Verscherping toelatingsprocedure (aanpassing bewijslastverdeling, geen beloning voor opzettelijk identiteit niet aantonen, aanpassing en handhaving criteria veilig land en handhaving Dublin-verordening, uitlezen mobiele telefoons, beperking rechtsbijstand).
• Het landenbeleid wordt fors aangepast. De inwilligingspercentages moeten van boven naar onder het Europees gemiddelde, onder meer door bewijslastomkering, zodat het niet aan de IND is om te bewijzen dat iemand geen recht heeft om hier te verblijven.
• Invoering tweestatusstelsel (onderscheid tussen mensen op de vlucht vanwege persoonlijke vervolging en mensen op de vlucht voor oorlog) met inbegrip van instroomreducerende beperkingen als geen automatische gezinshereniging van subsidiair beschermden, en forse beperking nareizigers, inclusief beperking tot het zogenaamde kerngezin met kinderen tot 18 jaar en langere termijnen voordat dit mogelijk is.
• Er komt voor asiel beroep bij één rechterlijke instantie zonder hoger beroep.
• Asielvergunning voor onbepaalde tijd wordt afgeschaft, die voor tijdelijk verblijf aangepast.
• De rechtsbijstand bij asielaanvragen wordt zo veel mogelijk beperkt en bij herhaalde asielaanvragen maximaal versoberd.
• Procedures worden verkort en versoberd, bijvoorbeeld door het verkorten van de beroepstermijn en beperking van de mogelijkheid tot herhaalde aanvragen. Dwangsommen wegens termijnoverschrijding worden afgeschaft of beperkt.
• Buitenlanders die onze nationaliteit willen aannemen doen, waar mogelijk, afstand van hun andere nationaliteit.

• Opvang kansarme asielzoekers op aparte locaties met een zo veel mogelijk versoberd en deels gesloten regime.
• De rijksbijdrage aan de Landelijke Vreemdelingenvoorzieningen wordt beëindigd.

• Mensen zonder een geldige verblijfstitel zo veel mogelijk, ook gedwongen, uitzetten.
• Het na definitieve afwijzing of verlies van een verblijfstitel niet meewerken aan uitzetting wordt strafbaar.
• De inzet op terugkeer wordt aangescherpt, onder andere door uitzetting van asielzoekers die eerder in een andere EU-lidstaat zijn afgewezen, uitbreiding van vreemdelingenbewaring en ‑detentie en van de ongewenst-verklaring en door beperking gemeentelijke opvang (financiering) tot het meest basale. Het begrip veilig land wordt verruimd tot veilige delen van landen op basis van ambtsberichten; ambtsberichten worden in beginsel niet openbaar gemaakt.

• In de voorgenomen Asielcrisiswet worden waar mogelijk eerste stappen voor structurele maatregelen al getroffen, zoals versterking van grenscontroles en -bewaking. Te denken valt aan aanscherping van mobiel toezicht veiligheid, mede in relatie tot grenstoezicht op basis van de Schengengrenscode. De nationale asielketen wordt versterkt door deze onder eenduidige regie van de eerstverantwoordelijke bewindspersoon te brengen.
• Structureel intensiveren van mobiel toezicht veiligheid, grenscontroles en grensbewaking. Irreguliere migranten aangetroffen bij deze controles aan de landsgrenzen direct terugsturen naar Duitsland en België, onder meer bij het ontbreken van een geldig identiteitsbewijs.
• Harder optreden tegen overlastgevers.
• Criminaliteit onder en van asielzoekers hard aanpakken, onder andere door uitplaatsing uit de opvanglocatie, het eerder stopzetten van de asielprocedure en het eerder vervallen verklaren van verblijfstitel, door het uitbreiden van de ongewenstverklaring en door verdere aanscherping van de ‘glijdende schaal’, zodat criminele vreemdelingen sneller kunnen worden uitgezet. In aanmeld- en opvanglocaties wordt strikt en streng opgetreden tegen geweld en overlast door asielzoekers, met name jegens vrouwelijke asielzoekers en asielzoekers met een LHBTIQ+ en/of christelijke achtergrond.

De voorgestelde maatregelen voor de uitvoeringsdiensten maken een andere werkwijze noodzakelijk. Formerende partijen dienen goed te beseffen dat de omslag naar die andere werkwijze opnieuw veel zal vragen van diensten die nu al jaren onder hoogspanning werken.